WCZESNA NAUKA CZYTANIA

Metoda wczesnej nauki czytania, będąc metodą terapeutyczną dla dzieci z różnymi deficytami rozwojowymi, może być z powodzeniem wykorzystywana w pracy z dziećmi zdrowymi. Kilkuletnie dzieci interesują się światem liter i to właśnie wczesny wiek przedszkolny jest najlepszym momentem na poznawanie kodu pisanego, zanim odkryją, że czytanie nie jest łatwe. Ważne jest, aby nauka czytania była od początku prowadzona przy aktywnym uczestnictwie dziecka i pełnym rozumieniu czytanej treści. Możliwe jest to wówczas, gdy dziecko nie skupia się na rozpoznawaniu graficznych znaków liter, lecz dąży do rozumienia znaczeń.

Wczesna nauka czytania pozwala osiągnąć właściwą artykulację głosek u dzieci z niezakończonym rozwojem mowy oraz z wadami wymowy. Czytanie ułatwia też pracę z dziećmi z alalią (brakiem rozwoju mowy). Dzieci te zazwyczaj nie komunikują się językowo, lecz wypracowują swoisty kod, głównie niewerbalny, rozumiany przez matki i innych domowników. Niechętnie reagują na polecenia powtórz czy powiedz, wycofują się z kontaktów z rówieśnikami, przejawiają agresywne reakcje. Ucząc dziecko z alalią metodą wczesnej nauki czytania zachęcamy je nie do mówienia, lecz do czytania, co wywołuje u dziecka inne nastawienie do wypowiedzi językowych.

Bardzo ważne jest równoczesne prowadzenie ćwiczeń ogólnorozwojowych wspomagających naukę czytania, podczas których dzieci uczą się zgodnego z kierunkiem pisania porządkowania świata od lewej do prawej, tj: motoryki, analizy i syntezy wzrokowej, szeregowania, kategoryzacji i pamięci (symultanicznej i sekwencyjnej). Ćwiczenia uwzględniają materiał tematyczny i abstrakcyjny.

Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej ułatwiają proces spostrzegania i różnicowania liter, kategoryzacja uczy zasad tworzenia zbiorów, a szeregowanie – liniowego uporządkowania liter w wyrazach i wyrazów w zdaniach.

Skuteczna nauka powinna uwzględniać odbiór języka w trakcie komunikacji. Jako pierwsze w rozwoju języka pojawiają się samogłoski, potem sylaby otwarte, które dziecko w procesie gaworzenia słyszy we własnych realizacjach doskonaląc ich percepcję. Spółgłoski nie da się wypowiedzieć w izolacji, zawsze towarzyszy jej element wokaliczny, np. dla głoski „m”: em, my itp., co w zapisie stwarza wspomniane wyżej problemy. Nauka czytania sylabami tym problemom zapobiega.

Nauka czytania metodą sylabową uczy czytać przez znaczenia, ułatwia dokonywanie syntezy (łatwiej dziecku złożyć w wyraz sylaby niż głoski), zapobiega dysleksji (zapobiega domyślaniu się treści, nie tworzy fałszywych reguł), uwzględnia reguły rozwoju dziecka, ułatwia tworzenie systemu językowego (np. wykorzystując wizualizacje), usprawnia technikę czytania, pobudza neurony zwierciadlane. Ponadto podział na sylaby jest uwarunkowany rozwojowo, zaś podział na głoski jest wynikiem edukacji.

Źródło: prof. Jagoda Cieszyńska Kocham uczyć czytać. Poradnik dla rodziców i nauczycieli. Kraków, 2008.